Niedoczynność przytarczyc jest chorobą, w której stwierdza się niedobór lub brak hormonu produkowanego przez przytarczyce – parathormonu (PTH). Prowadzi to do szeregu niekorzystnych powikłań wynikających z zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Najczęściej niedoczynność przytarczyc rozwija się po zabiegu tyreoidektomii, czyli usunięciu gruczołu tarczycowego. Z powodu bliskiej lokalizacji tych narządów, a także występowania przytarczyc w nietypowych lokalizacjach, może dojść do ich wycięcia, uszkodzenia bądź niedokrwienia. Im bardziej radykalna operacja tarczycy, tym większe ryzyko rozwoju niedoczynności przytarczyc. Pooperacyjna niedoczynność przytarczyc może mieć charakter przemijający bądź trwały. Najczęściej trwa 1-6 miesięcy, może jednak ustąpić dopiero po okresie 1-2 lat. Dlatego po zabiegu rekomendowane jest oznaczenie stężenia wapnia oraz PTH we krwi (te oznaczenia powinny być wykonane w tym samym czasie, z jednej próbki krwi).
Niedoczynność przytarczyc prowadzi do spadku wapnia oraz wzrostu fosforu w surowicy krwi. Prawidłowe wartości tych pierwiastków są kluczowe dla wielu procesów biochemicznych zachodzących m.in. w kościach, mięśniach i układzie nerwowym. Objawy zależą nie tylko od nasilenia niedoboru wapnia, ale także od dynamiki zmian, stąd mogą być one łagodne, jak również ciężkie i wówczas mogą zagrażać życiu choremu.
Większość objawów wynika ze wzrostu pobudliwości układu nerwowego (tężyczka). Można wówczas obserwować napad drgawkowy, bolesne skurcze mięśni, mrowienie, drętwienie kończyn oraz twarzy. W odróżnieniu od napadu padaczki, chory z niedoczynnością przytarczyc ma zachowaną świadomość. Ponieważ skurcz mięśni może wystąpić także w oskrzelach, naczyniach wieńcowych lub naczyniach mózgowych (w ścianie tych struktur znajdują się mięśnie gładkie) może to w konsekwencji doprowadzić do – odpowiednio – uduszenia, zawału serca lub udaru mózgu. Dlatego w razie pojawienia się powyższych objawów konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego lub pilne zgłoszenie się do najbliższego Szpitalnego Oddziału Ratunkowego – tężyczka jest stanem potencjalnego zagrożenia życia.
Kiedy objawy kliniczne są słabo wyrażone, lekarz w trakcie badania może wywołać określone reakcje mięśni – taki stan określa się wówczas tężyczką utajoną. Najczęściej w praktyce lekarskiej wykorzystywany jest objaw Trousseau. Podczas niedokrwienia przedramienia przez mankiet ciśnieniomierza można wywołać u osoby chorej charakterystyczną reakcję mięśni kończyny górnej.
Bardzo ważne jest przestrzeganie diety ubogofosforanowej, co jest bardzo trudne z uwagi na dużą powszechność fosforu w naszej diecie. Zaleca się unikać przetworów mlecznych (mleko krowie, owcze, kozie zawiera duże ilości fosforu) oraz produktów wysokoprzetworzonych (wiele konserwantów/związków z grupy E, to związki fosforu).
Leczenie pacjentów z niedoczynnością przytarczyc jest trudne i bywa wyzwaniem dla nawet doświadczonych lekarzy. Wynika to z faktu, że do tej pory nie istnieje praktyczna możliwość substytucyjnego leczenia choroby (parathormon, którego brakuje w organizmie nie jest dostępny dla polskich pacjentów jako lek).
W leczeniu stosuje się leki, które pozwalają modyfikować stężenie wapnia i w mniejszym stopniu, fosforu we krwi. Są to preparaty wapnia, witaminy D i jej hydroksylowane pochodne (metabolity witaminy D) oraz diuretki tiazydowe.
Pacjenci z niedoczynnością przytarczyc powinni pozostawać pod stałą kontrolą lekarza endokrynologa. Lekarze Kliniki Endokrynologii i Chorób Metabolicznych ICZMP w Łodzi mają bardzo duże doświadczenie w leczeniu chorych z niedoczynnością przytarczyc. Diagnostykę i leczenie prowadzone w warunkach ambulatoryjnych (poradnia endokrynologiczna ICZMP) uzupełnia się pobytami na oddziale (hospitalizacja w Klinice Endokrynologii i Chorób Metabolicznych ICZMP). Pacjentów szukających pomocy prosimy o kontakt z rejestracją poradni (konieczne jest posiadanie skierowania do poradni endokrynologicznej).
Pamiętaj, taka informacja spowoduje, że lekarze/ratownicy będą świadomi choroby i szybciej wdrożą właściwe leczenie przez to Twoje szanse na wyleczenie stają się większe.